Nie ucichło jeszcze echo decyzji w sprawie nałożenia na jednego z największych w Polsce pośredników w obrocie nieruchomościami kary administracyjnej w związku z naruszeniami przepisów Ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu w wysokości 500 000 złotych, a już, tym razem na dużego pośrednika finansowego świadczącego również usługi z zakresu obrotu nieruchomościami, została nałożona kara administracyjna w tej samej wysokości. Wiele biur pośrednictwa jednak nadal nie wdrożyło u siebie procedury AML. Zapraszamy do lektury artykułu, z którego dowiedzą się Państwo czym jest procedura AML, czy regulacja AML dotyczy wszystkich pośredników w obrocie nieruchomościami i jakich konsekwencji można spodziewać się w przypadku jej niewdrożenia.
Regulacja AML
AML (ang. Anti Money Laundering) to powszechnie używany skrót w celu określenia tzw. przeciwdziałania praniu pieniędzy. W Polsce podstawowym aktem prawnym regulującym tę materię jest, istotnie znowelizowana w 2021 r., Ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (tzw. Ustawa AML) stanowiąca implementację do porządku prawnego przepisów unijnych. Ustawa AML określa zasady i tryb przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowania terroryzmu oraz warunki wykonywania działalności gospodarczej przez niektóre instytucje obowiązane.
Pośrednik w obrocie nieruchomościami jako instytucja obowiązana
Zgodnie z Ustawą AML, instytucjami, które zobowiązane są wdrożyć wewnętrzne procedury AML są pośrednicy w obrocie nieruchomościami w rozumieniu Ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, z wyłączeniem czynności pośrednictwa w obrocie nieruchomościami zmierzających do zawarcia umowy najmu lub dzierżawy nieruchomości lub ich części, w której miesięczny czynsz został określony w wysokości mniejszej niż równowartość 10 000 euro. Za instytucje obowiązane uznaje się zatem wszystkich pośredników w obrocie nieruchomościami świadczących usługi w zakresie kupna/sprzedaży nieruchomości oraz najmu dzierżawy (od wskazanego w Ustawie AML pułapu kwotowego). Nie ma przy tym znaczenia wielkość biura pośrednictwa, forma prawna prowadzonej działalności gospodarczej (jednoosobowa działalność gospodarcza czy spółka), liczba zatrudnionych pracowników, czy też ilość transakcji.
Obowiązki pośredników wynikające z Ustawy AML
Obowiązki pośredników w obrocie nieruchomościami wynikające z Ustawy AML obejmują przede wszystkim:
- przygotowanie i wdrożenie wewnętrznej procedury AML,
- przygotowanie i przeprowadzanie oceny ryzyka,
- wyznaczenie osób odpowiedzialnych za działania z obszaru AML,
- zastosowanie środków bezpieczeństwa finansowego związanych ze stosunkami gospodarczymi lub transakcją okazjonalną obejmujących:
- identyfikację klienta i weryfikację jego tożsamości,
- identyfikację beneficjenta rzeczywistego oraz podejmowanie uzasadnionych czynności w celu weryfikacji jego tożsamości oraz w przypadkach wskazanych w Ustawie AML, ustalenia struktury własności i kontroli,
- ocenę stosunków gospodarczych i stosownie do sytuacji uzyskanie informacji na temat ich celu i zamierzonego charakteru,
- bieżące monitorowanie stosunków gospodarczych klienta w zakresie wskazanym w Ustawie AML,
- dokumentowanie przeprowadzanych czynności i archiwizowanie dokumentacji AML,
- okresową aktualizację dokumentacji,
- udział w szkoleniach/zapewnienie pracownikom szkoleń z zakresu AML,
- współpracę z instytucjami powołanymi do działań w obszarze AML.
Przetwarzanie danych osobowych w celu realizacji obowiązków AML
Pośrednicy w obrocie nieruchomościami, podobnie jak inne instytucje obowiązane, na mocy przepisów AML posiadają podstawę do przetwarzania danych osobowych swoich klientów w zakresie wymaganym przez ustawodawcę, w tym do sporządzania kopii dowodów tożsamości klienta oraz osoby upoważnionej do działania w imieniu klienta. Niemniej wewnętrzne procedury AML w biurze pośrednictwa muszą być wdrożone z uwzględnieniem obowiązków wynikających z regulacji RODO, w szczególności zasady minimalizacji przetwarzania danych osobowych. Pośrednicy w obrocie nieruchomościami są zobowiązani wobec swoich klientów w szczególności do spełnienia obowiązku informacyjnego, tj. poinformowania klientów o obowiązkach instytucji obowiązanej wynikających z Ustawy AML w zakresie przetwarzania danych osobowych.
Katalog naruszeń
Kary administracyjne mogą być nakładane za niewykonanie lub nieprawidłowe wykonywanie obowiązków wynikających z Ustawy AML. Ustawa AML wyróżnia trzy kategorie naruszeń:
- niedopełnienie obowiązków w zakresie przepisów samej Ustawy AML (art. 147 Ustawy AML),
- niedopełnienie obowiązków wynikających z przepisów unijnych (art. 148 AML),
- niedopełnienie obowiązków w zakresie stosowania szczególnych środków ograniczających (art. 149 AML).
Z punktu widzenia działalności pośredników w obrocie nieruchomościami najistotniejsza jest pierwsza kategoria obejmująca między innymi takie naruszenia jak niedopełnienie obowiązku sporządzenia oceny ryzyka oraz jej aktualizacji, stosowania środków bezpieczeństwa finansowego, czy wprowadzenia wewnętrznej procedury AML.
Kary administracyjne
W Ustawie AML przewidziano następujący katalog kar administracyjnych:
- publikacja informacji o instytucji obowiązanej oraz zakresie naruszenia przepisów Ustawy AML przez tę instytucję w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw finansów publicznych,
- nakaz zaprzestania podejmowania przez instytucję obowiązaną określonych czynności,
- cofnięcie koncesji lub zezwolenia albo wykreślenie z rejestru działalności regulowanej,
- zakaz pełnienia obowiązków na stanowisku kierowniczym przez osobę odpowiedzialną,
- naruszenie przez instytucję obowiązaną przepisów ustawy, przez okres nie dłuższy niż rok,
- kara pieniężna.
W przypadku pośredników w obrocie nieruchomościami kara pieniężna może być nałożona do wysokości dwukrotności kwoty korzyści osiągniętej lub straty unikniętej przez instytucję obowiązaną w wyniku naruszenia albo – w przypadku gdy nie jest możliwe ustalenie kwoty tej korzyści lub straty – do wysokości równowartości kwoty 1 000 000 euro.
Sankcje karne
Poza karami administracyjnymi za naruszenie obowiązków wynikających z Ustawy AML mogą być nakładane sankcje karne wynikające zarówno z samej Ustawy AML, jak i z Kodeksu Karnego. Przykładowo w przepisach karnych Ustawy AML, w zależności od rangi naruszenia przewidziano możliwość nałożenia grzywny lub kary pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Kto ponosi odpowiedzialność za niewykonanie lub nieprawidłowe wykonywanie obowiązków wynikających z Ustawy AML
Odpowiedzialność za niewykonanie lub nieprawidłowe wykonywanie obowiązków wynikających z Ustawy AML ponoszą przede wszystkim instytucje obowiązane. Kary i sankcje karne mogą jednak zostać nałożone również na osoby fizyczne, tj.: członków zarządu instytucji obowiązanej (spółki), wskazanych jako osoby odpowiedzialne za wykonanie obowiązków AML, jak i kadrę kierowniczą wyższego szczebla lub pracowników zajmujących kierownicze stanowiska odpowiedzialnych za zapewnienie zgodności działalności instytucji obowiązanej i jej pracowników z przepisami AML.
W przypadku, gdyby potrzebowali Państwo doradztwa prawnego związanego z wdrożeniem regulacji AML bądź RODO w państwa działalności, zapraszamy do kontaktu z Kancelarią poprzez Formularz Kontaktowy dostępny na stronie internetowej joannakoziollek.com bądź w drodze wiadomości e-mail na adres: kancelaria@joannakoziollek.com